Paragraaf 2: Duurzaamheid

Spoor warmte

Uit de routekaart Groningen CO 2 -neutraal 2035 volgt dat 54 procent van de totale energievraag van onze gemeente bestaat uit warmte. Er zijn goede duurzame technische alternatieven voor het huidige op aardgas gebaseerde warmtesysteem. Ook kan de vraag sterk worden verminderd door aanbrengen van (extra) isolatie en het nemen van efficiëntiemaatregelen. De warmtevoorziening zal in de toekomst per wijk verschillen.

Voortgang lopende jaar en relevante ontwikkelingen

Warmte
Volgens het ‘Warmtetransitieplan Uitvoering warmtetransitie 2022-2030’ werken we met een tweesporen aanpak: oftewel het daadwerkelijk aanleggen van een warmtenet in NoordWest (op dit moment Selwerd en Vinkhuizen) en bij het tweede spoor ondersteunen wij alle bewoners en ondernemers van onze gemeente via het energieloket. Doel van het warmtetransitieplan is om uiterlijk in 2030 gereed te zijn met de aanleg van het warmtenet en het aansluiten van woningen.  In het tweede spoor zorgen we voor ondersteuning op maat voor al onze inwoners en ondernemers. Zij krijgen via digitaal loket Duurzaam Groningen (bewoners) of het loket Groningen werkt Slim (ondernemers), advies voor het isoleren van hun woning of bedrijfspand en hoe zij energie kunnen besparen. Tegelijkertijd begeleiden we hen in de transitie naar een hybride (groen gas en elektrisch) of volledig elektrische (all-electric) warmteoplossing.
Wat betreft warmtebronnen voor de nabije toekomst (na 2027) wordt een restwarmtesysteem vanuit Hoogkerk (onder andere Cosun Beet) inclusief opslag, nieuwe warmtecentrale en distributiesysteem onderzocht. Dit onderzoek loopt in 2024 door. Het gaat ook over geschikte tracés, locaties voor verdere warmteopwek (boost met warmtepompen) en ook hoe in een tijd met netcongestie toch voldoende elektra naar de warmtepompen kan gaan. Naast ‘techniek’ gaat het nu vooral om de financiële haalbaarheid duidelijk te krijgen. Zoals al in het warmtetransitieplan weergegeven gaat het hierbij om aanvullende warmte voor verdere groei van het warmtenet Noordwest van 11.000 woningequivalenten (weq) (huidige opdracht WarmteStad) naar 23.000 weq in 2030.

De samenwerking met verschillende partijen rondom onderzoek naar haalbaarheid toekomstig (rest)warmtetransportnet uit de Eemshaven of Delfzijl wordt voortgezet. Naast alleen een transportnet voor onze gemeente wordt ook gekeken naar de dorpen in de gemeente Het Hogeland en Eemsdelta.
Bijna elk nieuwbouwplan (groter dan 100 wooneenheden) maakt gebruik van een eigen warmte koude systeem (wko). In de nieuwbouw (ontwikkel) locaties zoals De Suikerzijde, Stadshavens en spoorzone en liggen er plannen voor collectieve wko systemen. 

100 Climate-neutral Cities
De gemeente Groningen is één van de honderd Europese steden die zijn aangewezen door de Europese Unie om in 2030 klimaatneutraal te zijn. De Europese Commissie erkent hiermee de vooruitstrevende positie van Groningen op het gebied van energietransitie, duurzame mobiliteit en groenbeleid. De missie van de EU is om Europa groener, gezonder, inclusiever en veerkrachtiger te maken. Om dit proces te versnellen ontvangen de 100 voorlopersteden onder andere een financiële bijdrage en krijgen ook makkelijker toegang tot andere fondsen. Samen met de andere deelnemende Nederlandse steden (Utrecht, Eindhoven & Helmond, Rotterdam, Amsterdam en Den Haag) en het ministerie EZK trekken we op om als Europese koplopers met Europese (financiële) steun de warmtetransitie te kunnen versnellen.

Warmtestad
WarmteStad WKO’s en Warmtenet NoordWest

In 2024 breidt WarmteStad het warmtenet verder uit in Selwerd en met de aanleg van een doorsteek (onder het Reitdiep door) wordt ook gestart met aansluiten van flats in Vinkhuizen. Ook het aansluiten van Selwerd West is opgestart. Samen met Buurtwarmte (Grunneger Power) worden bewoners en VVE’s actief geïnformeerd over het op termijn kunnen aansluiten. 

WarmteStad heeft haar nieuwe warmtecentrale op Zernike Campus in gebruik. Naast restwarmte uit de nabijgelegen datacentra zal ook zonthermische warmte als bron gebruikt gaan worden. Deze centrale is bedoeld om in de nabije toekomst minimaal 15.000 weq aan hernieuwbare warmte te leveren. Samen met onze woningcorporaties worden ook plannen gemaakt om zogenaamd gespikkeld bezit aan te sluiten op het warmtenet.

Selwerd-Zuid
In Selwerd-Zuid loopt een pilot om particuliere woningen aan te sluiten op het Warmtenet. We ontwikkelen een aanpak om, naast corporatieflats en utiliteitsgebouwen, ook deze doelgroep aardgasvrij te maken. Aanleiding om hier te starten is de herinrichting van de openbare ruimte en aanleg hemelwaterafvoer. Selwerd staat aangewezen als een warmtenetwijk. Nu combineren is dus de enige manier om niet alles opnieuw open te hoeven halen. Wij hebben het initiatief genomen om dit project te starten en werken hierin samen met Warmtestad (warmteleverancier) en Grunneger Power (communicatie, participatie, organisatie bewonersbelang).

Met het vaststellen van de begroting 2024 stelt de raad 2,3 miljoen euro beschikbaar voor de aanleg en exploitatie van een deel van het distributienet waarna deze na gereedkoming geleverd wordt aan Warmtestad. Dit is gelijk aan de hoogte van het krediet dat uw raad eerder vanuit de middelen Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) Noordwest beschikbaar heeft gesteld om de (voor-)investering in het distributienet te kunnen doen. Dekking bestaat uit de verkoopopbrengsten van het distributienet aan Warmtestad. Na levering gaat Warmtestad gebruik maken van dit net om warmte te leveren aan hun klanten.

Toekomstige meerjarenprogramma en propositie WarmteStad
De komende 5 jaren zal WarmteStad zich in de eerste plaats richten op het verder afronden van de bestaande WKO-projecten en de huidige scope van Warmtenet Noordwest.  De ambitie van de gemeente op het gebied van collectieve WKO en warmtenetten sluit goed aan bij de noodzaak tot verdere groei van het aantal projecten en klanten van WarmteStad. Door de groei van het aantal projecten en klanten kan de organisatie verder professionaliseren en kostenefficiënter werken. Nieuwe projecten die in de komende 5 jaar in beeld als uitbreiding starten op het reeds bestaande programma zijn:

Bovenstaande projecten kenmerken zich door voldoende schaalgrootte, gunstige financieringsperspectieven en aanvang die binnen de komende 5 jaren ligt. Zodra de verkenning is afgerond gaan we de uitkomsten aan uw raad voorleggen.

De energietransitie is in een stroomversnelling beland. Op Europees niveau worden passende financieringsregelingen ontwikkeld (Just Transition Mechanism/Just Transition Fund), landelijk en provinciaal ondersteunt de overheid met subsidies (Nationaal Groeifonds). We hebben een aanvraag ingediend bij het Nationaal Groeifonds met het consortium NieuweWarmteNu! en een aanvraag ingediend bij het Just Transition Mechanism. Op landelijk niveau werkt de gemeente samen. Zo wordt vanuit Groningen invloed uitgeoefend op de in beweging zijnde wetgeving en financiële stimuleringsinstrumenten. Nieuwe wetgeving tendeert nu naar een grote en sterke rol voor publieke partijen in de ontwikkeling van de warmtenetten met ruimte voor samenwerking met commerciële partijen. Daarnaast zal de gemeente in de komende jaren het recht verkrijgen om aardgasinfrastructuur verplicht te verwijderen. Met passende financieringsarrangementen (JTM en NGF) en noodzakelijke subsidies (Warmtenetten investeringssubsidie (WIS), Nationaal Groeifonds) voor warmtebedrijven en haar eindgebruikers kan zo vaart worden gemaakt met de energietransitie.

Wijkenergieaanpak
Met de VvE-aanpak en de collectieve isolatieaanpak (Volkshuisvestingsfonds & Heerdenaanpak) kunnen we steeds meer doelgroepen bedienen en helpen om de particuliere woningvoorraad te verduurzamen. Deze gaan we, samen met de realisatie van warmtenetten, inzetten in Noordwest. Met de komst van de Wet Gemeentelijke Instrumenten Warmtetransitie (WGIW) krijgen we de mogelijkheid om wijken aan te wijzen om binnen een bepaalde termijn van het aardgas te gaan. Om deze in te zetten maken we voor iedere wijk in Noordwest een Wijkuitvoeringsplan (WUP) en gaan we verder met de uitvoering, zoals de pilot Selwerd-Oost vanuit het Volkshuisvestingsfonds en het aansluiten van woningen op het warmtenet in Selwerd-Zuid.
In de wijkvernieuwingswijken gaan we ook aan de slag met collectieve isolatieaanpak en de VvE-aanpak. In de Wijert worden in de proeftuin de eerste concrete isolatiemaatregelen getroffen.
Verder blijven we de vele tientallen bewonersinitiatieven in de gemeente bedienen en helpen we hen projecten en acties uit te voeren.

Resultaten en activiteiten