Inleiding
Voor u ligt een sluitend begrotingsvoorstel voor het jaar 2024. Dit is de tweede begroting die dit college de raad voorlegt, gebaseerd op het coalitieakkoord ‘Het begint in Groningen – voor wat echt van waarde is’. We blijven op een verantwoorde manier investeren in onder andere de aanpak van armoede en schulden, het terugdringen van kansenongelijkheid en het verduurzamen van onze gemeente. We hebben de betreffende noodzakelijke en gewenste investeringen van een dekking voorzien, waarbij we ook externe financieringsmogelijkheden benutten.
Waar zetten we het komende jaar op in?
Als lokale overheid hebben we de ruimte om te sturen op de belangrijke opgaven in onze gemeente. In Groningen nemen wij daarom onze verantwoordelijkheid door publieke regie te voeren. Onze prioriteit ligt in 2024 bij een aantal grote opgaven: de aanpak van armoede en schulden, het terugdringen van de voortschrijdende tweedeling en kansenongelijkheid, de aanpak van kwetsbare wijken, de energietransitie en klimaatadaptatie, het moderniseren en verruimen van de arbeidsmarkt, veilige wijken en dorpen, het herstel van bevingsschade en het bieden van perspectief, voldoende beschikbare en betaalbare woningen en het verduurzamen van onze gemeente. Om groen en eerlijk te kunnen groeien en Groningen leefbaar te houden voor toekomstige generaties, kiezen we ervoor om op zorgvuldige wijze regie op de ruimtelijke ordening te voeren.
Daarnaast staan we de komende jaren als gemeente voor een grote investeringsopgave op het gebied van onder andere woningbouw, energietransitie, onderwijshuisvesting en vervanging en verduurzaming van maatschappelijk vastgoed. Onze prioriteit is dat de investeringen die we doen, verantwoord genomen moeten worden. Waarbij we rekening houden met de uitvoeringskracht van de organisatie en de financiën. Om verantwoord te kunnen blijven investeren moeten we keuzes maken. We hebben deze keuzes en de vervolgstappen inzichtelijk gemaakt in een brief aan de raad op 13 september jl. ‘Strategische investeringsagenda’.
Financiële ontwikkelingen
We zien een oplopend tekort in onze financiën, doordat de kosten stijgen en het Rijk gemeenten onvoldoende middelen geeft om taken naar behoren uit te voeren. Het Rijk wil per 2026 3 miljard euro korten op het gemeentefonds. Voor de gemeente Groningen betekent dit een korting van circa 44 miljoen euro per jaar. Dit heeft forse consequenties voor de uitvoering van onze taken en de grote maatschappelijke opgaven waar we voor staan. De taskforce Rinnooy Kan gaat verkennen wat de gevolgen zijn van een vermindering van middelen vanaf 2026 voor taken die gemeenten in opdracht van het Rijk uitvoeren (medebewindstaken).
Samen met veel andere gemeenten ontkomen wij er niet aan om het structurele tekort ook zichtbaar te maken in het financieel perspectief vanaf 2026. We gaan in onze strategie daarom uit van een halvering van de landelijke korting (circa 22 miljoen per jaar). We leggen ons niet bij deze ontwikkelingen neer en zetten de lobby richting het Rijk om de korting op het gemeentefonds weer van tafel te krijgen stevig door.
Het vertellen van ons verhaal richting Den Haag en Brussel blijft daarbij noodzakelijk. Dit doen we zelf, maar ook door ons te organiseren in grotere verbanden wanneer ons dat krachtiger maakt. Op Noord Nederlandse schaal in de NG4, samen met de G4 en/of Eindhoven en via de bekende netwerken zoals VNG en G40. We maken ons op die manier landelijk sterk voor een oplossing voor de grote korting op het gemeentefonds en kiezen als gemeentebestuur voor het overeind houden van investeringen die wat ons betreft noodzakelijk zijn voor onze inwoners.
Landelijke en regionale ontwikkelingen
De val van het kabinet in juli jl. heeft als gevolg dat we mogelijk vertraging gaan ondervinden bij de aanpak van onze opgaven en investeringen. Het is nog te vroeg om in beeld te brengen wat de exacte consequenties zijn van de val van het kabinet op onze opgaven.
Als gemeente blijven we ons hard maken voor concrete afspraken voor de toekomst van Groningen. De kabinetsreactie ‘Nij Begun’ is een eerste stap waarin een aanzet wordt geleverd voor verbetering van schadeherstel en versterking, een verduurzamingsprogramma en een sociale en economische agenda met een looptijd van 30 jaar. In totaal is hier ongeveer 9 miljard aan ‘nieuw’ geld mee gemoeid. De komende periode gaan we als regio de door het kabinet voorgestelde maatregelen met het Rijk uitwerken. Deze uitwerking moet wat ons betreft zich zowel vertalen in harde afspraken, doelstellingen en structurele betrokkenheid van het Rijk op het gebied van schadeherstel en versterking als op het gebied van toekomstperspectief. Alleen zo kan het vertrouwen van Groningers herwonnen worden.
De financiële positie van onze gemeente wordt, naast de korting op het gemeentefonds, beïnvloed door een aantal landelijke ontwikkelingen waar we blijvend aandacht voor vragen bij de Rijksoverheid. Het betreft enerzijds de slepende discussies met het Rijk over de middelen voor de uitvoering van de jeugdzorg, de WMO en de Participatiewet. Anderzijds komen er nieuwe taken op ons af, zoals de uitvoering van het Klimaatakkoord en de invoering van de Omgevingswet. Zonder adequate rijksfinanciering wordt het moeilijker om onze dienstverlening op orde te houden. De opstelling van het Rijk ten aanzien van de korting op het gemeentefonds per 2026 is wat ons betreft onacceptabel en we blijven ons hard maken voor verbetering.