Voortgang lopende jaar en relevante ontwikkelingen
Samenlevingsopbouw (Sociale basis)
In 2024 geven we uitvoering aan de actielijnen zoals beschreven in de nota ‘Sociale basis voor elkaar’ 2023-2026. Voor deze actielijnen gaan we beleid ontwikkelen of opnieuw vaststellen. Verder zetten wij in op de doorgaande dialoog met inwoners en partners. De doorgaande dialoog heeft een prominente plek in de uitvoering van de bovengenoemde beleidsnota. Om te bepalen of er een sterke sociale basis in de wijk of het dorp is willen we steeds in gesprek zijn met de inwoners en partners, met elkaar afstemmen en de samenwerking aangaan en onderhouden.
Diversiteit
Wij zetten duurzaam in op de sociale acceptatie en zichtbaarheid van de lhbti+ gemeenschap in Groningen via de regenbooggelden van het Rijk. Wij onderzoeken actief welke rol Groningen heeft gespeeld in het slavernijverleden en hoe wij hier op gepaste wijze aandacht voor kunnen hebben. Tot slot zetten wij via het programma veilige steden in op het voorkomen van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag tegen meisjes en vrouwen en hebben daarbinnen aandacht voor een dadergerichte aanpak.
Publieke gezondheid
Sinds 2023 is een groot deel van de financiering voor het gezondheidsbeleid afkomstig uit een specifieke uitkering (SPUK) voor het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA). In dit akkoord wordt gevraagd integraal te werken samen met sport en de sociale basis.
We werken samen met diverse samenwerkingsverbanden met kennisinstellingen en andere partners, onder andere regionaal in het Gezondheidsoverleg Groningen (GOG). De gezondheidszorg en GGZ worden steeds duurder en wachtlijsten worden langer. De omschakeling in denken in preventie is hierbij noodzakelijk. We werken aan een toekomstbestendige GGZ, waarbij we beter en integraler werken tussen Jeugd en GGZ. Daarbij wordt gestreefd naar het verminderen van marktwerking.
We werken samen met partners in de geboortezorg aan een kansrijke start voor elk kind. De eerste 1000 dagen in het leven van een kind, gerekend vanaf de conceptie, zijn cruciaal voor een gezonde groei en ontwikkeling. Kansrijke start bestaat al in een aantal wijken. Dit wordt uitgebreid. In 2024 werken we aan Kansrijke start in Hoogkerk, Vinkhuizen, Selwerd, Paddepoel, Tuinwijk (SPT) Indische Buurt/De Hoogte, Beijum, Lewenborg, Oosterparkwijk en De Wijert. We hebben aandacht voor kinderen en jongeren, maar ook voor volwassenen met inzet in een zo gezond mogelijke leefomgeving waar zo min mogelijk middelen worden gebruikt en inwoners van Groningen worden gestimuleerd tot bewegen en gezonde voeding en aandacht voor de mentale gezondheid. Daarbij willen we extra inzetten op preventie en vroegsignalering waarbij de oplossing systeemgericht is zodat persoonlijke problemen in het hele gezin worden verminderd met als doel het duurzaam verminderen van kwetsbare omstandigheden.
Jeugdhulp
Voor de jeugdhulp werken wij in regionaal verband samen met de tien Groninger gemeenten. Met onze transformatiedoelstellingen werken we aan versterking van de toegang tot de jeugdhulp en minder inzet van intensieve specialistische jeugdhulp, waarmee hulp en ondersteuning dicht bij en rondom kind en gezin beschikbaar is. In dat licht zijn wij vanaf 2021 in samenwerking met WIJ Groningen en in afstemming met de regio en de jeugdhulpaanbieders bezig met de lokale implementatie van de Basis jeugdhulp, vanuit de ambities en leidende principes van het in 2020 vastgestelde Koersdocument visie inkoop jeugdhulp.
Veel van de reeds ingezette ontwikkelingen jeugdhulp in onze gemeente sluiten naadloos aan bij het inhoudelijke afsprakenkader van de landelijk vastgestelde Hervormingsagenda (HvA). Naast inhoudelijke afspraken worden in de HvA bezuinigingen aangekondigd. In 2023 vindt een lokaal inventarisatie van maatregelen plaats, in 2024 starten we met de implementatie. De financiële paragraaf van de HvA hebben wij verwerkt in onze meerjarenbegroting. Er is een afspraak met het Rijk dat er tussentijds een objectieve uitspraak komt van een commissie van deskundigen over de inspanningen van de gemeenten om de doelen van de HvA te realiseren, en of er autonome ontwikkelingen zijn geweest die het financiële beeld hebben beïnvloed.
De Basis jeugdhulp wordt vanaf 2023 uitgevoerd door WIJ Groningen. In 2024 wordt de Basis jeugdhulp uitgebreid en worden ook de indicaties van de Gecertificeerd Instellingen, de jeugdartsen GGD, de medisch specialisten en de rechtbank toegevoegd. We houden daarbij rekening met het Toekomstscenario kind- en gezinsbescherming en maken samenwerkingsafspraken met de drie Gecertificeerde Instellingen.
Ook investeren wij samen met het onderwijs en de partners in het veld in collectieve vormen van jeugdhulp zoals begeleiding en ondersteuning in en nabij de scholen. Wij blijven investeren in versterking van de relatie met huisartsen, onder andere door de Ondersteuner Jeugd en Gezin.
In het programma Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming werken wij regionaal en lokaal aan de hervorming van de veiligheids- en jeugdbeschermingsketen. Dit moet resulteren in de vorming van een Regionaal VeiligheidsTeam. Doel is een andere manier van werken aan onveiligheid waarbij het lokale team betrokken blijft en alle expertise daar wordt ingezet om een effectieve aanpak te organiseren. Voor de jeugdhulpregio Groningen wordt gewerkt aan een programmaplan met de te nemen stappen tot 2026.
De regionale inkoop van de Hoogspecialistische jeugdhulp zal in 2024 zijn beslag krijgen, de verwachting is dat dit proces eind 2024 is afgerond. De verbinding met de lokale inkoop en de toegang zijn belangrijke aandachtspunten, net als vermindering van de marktwerking en beperking van de administratieve lasten voor professionals.
Uitvoering van de Hervormingsagenda vereist nauwe samenwerking met diverse partijen in de regio en bovenregionaal. De HvA kent vier prioritaire thema's waarop inzet van de gemeenten vereist is:
- domeinoverstijgende aanpak
- toegang en versterking lokale teams
- regionalisering en doorontwikkeling naar robuuste regio's
- uniformering administratieve processen
WIJ Groningen
We geven vorm en inhoud aan een nieuw afsprakenkader met WIJ Groningen. Daarin blijven preventieve interventies de boventoon voeren, gericht op het outreachend werken en het zo vroegtijdig mogelijk anticiperen op ondersteuningsvragen. Bij complexe situaties wordt gewerkt aan het verbeteren van de effectiviteit van de samenwerking met de veiligheidsketen en met specialistische zorginstellingen. Bijzondere aandacht blijft voor het versterken, stimuleren en benutten van de sociale basis.
Wonen en zorg
De in 2022 vastgestelde visie op wonen, samenleving en zorg: 'Wonen mag voor niemand (een) zorg zijn', is in 2023 vertaald naar een uitvoeringsprogramma. In 2024 wordt aan een aantal kernopgaven uit dit programma uitvoering gegeven. Het realiseren van voldoende geclusterde woonvormen voor ouderen is zo'n kernopgave. Ook wordt gewerkt aan de realisatie van passende tussenvormen van wonen, voor inwoners die uitstromen uit voorzieningen in het kader van Beschermd Wonen of Maatschappelijke opvang, maar nog niet volledig zelfstandig een huishouden kunnen voeren. Het in balans houden van de draagkracht en draaglast van de woonomgeving wordt hier eveneens bij betrokken.
Huiselijk geweld
De afgelopen jaren is de aandacht voor de aanpak van huiselijk geweld, kindermishandeling, seksueel geweld en geweld tegen vrouwen steeds meer toegenomen. Met wetgeving en landelijke campagnes wordt een beroep gedaan op de samenleving om huiselijk geweld en kindermishandeling eerder te melden en organisaties op regionaal en lokaal niveau hebben een belangrijke rol in de signalering en aanpak van huiselijk geweld. Om de hulp aan kwetsbare kinderen en gezinnen te verbeteren, wordt in het Toekomstscenario Kind- en Gezinsbescherming landelijk ingezet op een herstructurering van de jeugdbeschermingsketen met Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming en de Gecertificeerde Instellingen. De doelstellingen van het landelijk programma Geweld Hoort Nergens Thuis zijn hierin opgenomen; het Toekomstscenario heeft daarmee ook betrekking op huishoudens zonder kinderen en is gericht op inwoners van 0-100 jaar. In het Toekomstscenario is het lokale team de spil in de hulpverlening, waarbij vanuit zgn. regionale veiligheidsteams expertise kan worden toegevoegd. Landelijk en ook binnen onze gemeente zien we een grote druk op voorzieningen zoals de Vrouwenopvang en Veilig Thuis. De Vrouwenopvang kampt met problemen in de uitstroom wegens een gebrek aan woningen, waardoor de instroom lastig te hanteren is en er moet worden uitgeweken naar hotels en vakantiewoningen. Landelijk wordt in VNG-verband gewerkt aan een herziening van het huidige beleidskader Ín- door- en uitstroom vrouwenopvang’. Ook bij het Centrum voor Seksueel Geweld zien we een stijging van hulpvragen.
Tegelijkertijd constateren we in de samenleving toenemende armoede bij gezinnen en armoede is een belangrijke risicofactor voor huiselijk geweld. Het is daarom van groot belang dat we blijven inzetten op een effectieve aanpak van huiselijk geweld, voordat het geweld zodanig escaleert dat opvang de enige mogelijkheid is.
We hebben daarom in 2023 een actieplan 'Huiselijk geweld, kindermishandeling en geweld tegen vrouwen' ontwikkeld waarin we ons met name richten op vroegtijdige en brede signalering en het versterken van (laagdrempelige) hulpverlening.